Ớt một gia vị không thể thiếu trong mỗi bữa cơm gai đình. Vị cay của ớt khiến món ăn thêm hấp dẫn. Ớt được chế biến theo nhiều cách khác nhau nhưng đã số làm tăng thêm hương vị cho món ăn. Một trong những loại ớt đặc trưng nhất chính là ớt gió. Ớt gió có đặc điểm cay nồng, quả nhỏ, màu khi chín đỏ. Ớt gió khắp cả nước mỗi vùng đểu trồng, nhưng đặc trưng và giá trị nhất là ớt gió Hà Giang. Ớt gió Hà Giang có đặc điểm, màu sắc đều giống với các loại ớt của Miền Trung, Miền Nam. Nhưng giá thành của nó thì cao hơn rất nhiều lần so với các loại ớt khác.
Ớt gió Hà Giang được trồng và phát triển tươi tốt nhất trên đất Hà Giang. Ớt có mùi vị riêng, thảo mộc hoang dã, cay vừa dịu khiến người ăn khó quên. Giống ớt này được trồng trên cao nguyên đá Đồng Văn. Trước đây loại ớt này rất nhỏ và mọc len lỏi sâu trong rưng, không mấy người biết được. Loại ớt này được người dân vào rừng hái đem về, qua trồng hoàn toàn tự nhiên. Tại Hà Giang loại ớt gió này đang cải thiện cuộc sống cho người nông dân.
Ớt gió Hà Giang có giá gần một triệu một kg
Chuyên buôn ớt gió Hà Giang hai năm nay, chị Hạnh ở Hà Nội kể. Năm trước rao bán ớt gió với giá 450.000 đồng một kg nhưng không mấy khách mua. Tuy nhiên, khách nào nếu dùng thử lần đầu đều quay lại nên sang năm thứ hai, chị bán rất đắt khách.
“Đầu mùa tôi bán 650.000-700.000 đồng một kg nhưng giờ cuối mùa chỉ còn 500.000 đồng. Còn tới cận Tết giá lên tới 1 triệu đồng nhưng không có nhiều để bán”, chị Hạnh nói.
Điểm đặc biệt khiến loại ớt này đắt đỏ là chúng được trồng và chỉ cho năng suất tốt ở cao nguyên Đồng Văn (Hà Giang). Mỗi trái chỉ bé bằng đầu đũa, thơm hơn hẳn các loại ớt khác. Ớt khá cay nhưng khi ăn vào không bị rộp miệng như loại thông thường. Giống ớt này trước đây xuất hiện trong rừng ở Hà Giang. Được người dân khai thác và đem về trồng nên được xem là hàng tự nhiên, không lai tạo.
Theo chị Thảo, một người buôn ớt ở Hà Giang: Giá ớt đắt đỏ nhưng ăn khá lâu vì trái nhỏ, một lạng lên tới hàng trăm trái. Loại ớt này phải thu hái lúc quả ớt còn xanh mới giữ được độ cay dịu, giòn và thơm ngọt chứ không phải thu hoạch lúc chín như những giống thông thường.
Trong khi đó, mỗi đợt, chị Thảo ở Hà Giang chỉ gom được khoảng 5-10 kg để bán cho các đầu mối Hà Nội. “Đây là đợt ớt cuối cùng vì loại ớt này chỉ thu hoạch trong khoảng tháng 4 đến tháng 8. Đợt này tôi bán 400.000 đồng một kg”.
Sản lượng ớt gió Hà Giang thất thường do thời tiết
Đại diện Hợp tác xã Thành Công – đơn vị chuyên thu mua và bao tiêu cho nông dân vùng Đồng Văn, Hà Giang cho biết. Năm nay khí hậu thất thường sản lượng ớt gió cho thu hoạch giảm 50% so với mọi năm. Hợp tác xã chỉ thu mua được khoảng 7-8 tạ nên hàng khan hiếm, giá cũng đội lên 50%.
Trước đây, ớt gió là cây mọc tự nhiên trong rừng. Quả nhỏ xíu như hạt thóc và có vị cay, thơm khác hẳn với các loại ớt khác. Vài năm nay, trên vùng Hà Giang, ớt gió được nhiều hộ trồng làm cây hàng hóa nhưng sản lượng còn thấp.
Theo lãnh đạo UBND thị trấn Đồng Văn, tổng diện tích trồng ớt của thị trấn trên 5 ha. Tập trung ở các thôn Bản Mồ, Lài Cò và Má Lủ. Năng suất bình quân mỗi ha đạt khoảng 3-4 tạ một năm. Trung bình mỗi ha ớt gió cho người dân thu nhập trên 100 triệu đồng một năm.
Ớt gió giúp nhiều gia đình thoát nghèo
Là hộ gia đình có thêm thu nhập khá nhờ hơn 15.000 cây ớt gió. Gia đình anh A Phủ ở Đồng Văn cho biết, loại cây trồng ngắn ngày, dễ trồng, chi phí đầu tư thấp, có khả năng sinh trưởng tốt, ít sâu bệnh. Mỗi tuần gia đình anh thu khoảng 5-7 kg ớt tươi. Bán ra 250.000–350.000 đồng kg, có lúc được giá lên 500.000 đồng một kg.
Ớt gió được hợp tác xã thu mua khi quả còn xanh và được chế biến ra các sản phẩm, như: ớt gió ngâm dấm, xóc muối và ớt gió gia vị. Giá một hũ ớt gió 200 gram hiện khoảng 150.000 đồng, thường được bán cho người sành ăn, hoặc các nhà hàng, du khách.
