Tình hình thời tiết thay đổi thất thường dẫn đến các yếu tố môi trường trong ao nuôi dễ bị biến động làm cho tôm nuôi dễ bị phát sinh các mầm bệnh. Trong đó phải kể đến căn bệnh phân trắng trên tôm. Nhất là thời điểm nắng nóng, nhiệt độ nước cao, mật độ dày là những yếu tố làm cho bệnh phân trắng trên tôm lây lan nhanh làm giảm năng suất thu hoạch đáng kể cho người nuôi. Nghiêm trọng hơn là làm ảnh hưởng đến ngành nuôi tôm nước ta.
Bệnh phân trắng diễn ra ở mức độ nặng hay nhẹ còn tùy thuộc vào mật độ nuôi, kinh nghiệm nuôi, môi trường nước ao, số lượng tôm nhiễm bệnh,…Mặc dù bệnh phân trắng không gây chết hàng loạt nhưng nếu không xử lý kịp thời dẫn đến tôm còi cọc, châm lớn, chết dần. Vậy nếu bắt gặp bệnh phân trắng ở tôm quý bà con nên xử lý ra sao? Bài viết lần này MPU muốn giới thiệu đến quý bà con những biện pháp giúp đẩy lui căn bệnh phổ biến này. Đây là một số kinh nghiệm được chuyên gia và nhiều người áp dụng thành công. Xem ngay
Mục lục
Nguyên nhân
Bệnh thường xuất hiện phổ biến ở giai đoạn tôm nuôi từ 40 ngày trở đi. Có nhiều tác nhân có thể gây ra bệnh. Song, ở thời kỳ đầu có thể chỉ do một nhân tố cụ thể nào đó gây bệnh trước khiến khả năng kháng thể của tôm bị suy yếu tạo điều kiện cho các nhân tố khác tấn công ngay sau đó. Trong đó phải kể đến:
+ Yếu tố môi trường: bệnh thường xảy ra trong điều kiện nhiệt độ nóng kéo dài (>32oC); nồng độ oxy hòa tan trong ao thấp (<3ppm); nồng độ các chất hữu cơ cao (>100ppm); độ kiềm <80ppm và >200ppm,…
+ Thức ăn: sử dụng thức ăn cho tôm kém chất lượng, bị nấm mốc tạo điều kiện cho các độc tố tấn công đường ruột tôm gây bệnh. Bên cạnh đó, bệnh càng trở nên nghiêm trọng hơn nếu bà con cho tôm ăn quá nhiều. Dẫn đến ao nuôi bị dư thừa thức ăn.
+ Tảo độc: sự phát triển mạnh mẽ của các loài tảo độc như: tảo lam, tảo giáp,… trong ao cũng là một tác nhân khiến tôm bị bệnh phân trắng. Nguyên nhân là vì trong các loài tảo này có chứa độc tố. Vì vậy khi tôm ăn phải sẽ khiến ruột tôm không hấp thụ được thức ăn và khó tiêu hóa, thành ruột bị tắc nghẽn,…
+ Do vi khuẩn, vi rút: Nhóm vi khuẩn Vibrio được xem là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh trên tôm. Bên cạnh đó một số loài (Grgarine, Enterocytozoon hepatopenaei) sống ký sinh trên tôm cũng được xem là yếu tố gây bệnh.
Phân bố và lan truyền
Bệnh phân trắng xuất hiện tại Việt Nam vào năm 1998. Bệnh tập trung nhiều vào những vùng nuôi tôm công nghiệp, những vùng nuôi tôm nước lợ mặn.
Bệnh lây truyền chủ yếu theo phương ngang. Bệnh lây truyền từ vật chủ trung gian (động vật hai mảnh vỏ, cua, chim, con người,…); bệnh lây từ nguồn nước; tôm khỏe ăn tôm nhiễm phân trắng; tôm bị lây nhiễm từ chất thải của tôm bố mẹ bị bệnh ở trại giống, ấu trùng.
Triệu chứng của bệnh phân trắng
+ Xuất hiện phân tôm màu trắng nổi trên mặt nước, dọc bờ ao, góc ao ở cuối hướng gió,… hoặc trong nhá. Đây là những dấu hiệu phổ biến nhất và bà con có thể dễ dàng nhận biết ao tôm bệnh.
+ Tôm ăn kém hoặc bỏ ăn. Thịt tôm không đầy vỏ, vỏ mềm, quan sát tôm thấy rỗng ruột, đường phân bị đứt quãng do đường ruột bị viêm nhiễm, không hấp thụ được thức ăn.
+ Kiểm tra bằng phương pháp mô học phát hiện gan tôm bị tổn thương, tế bào gan bị chết từng điểm bong ra.
Dấu hiệu bệnh lý
Cường độ nhiễm nhẹ: Tôm sậm màu, đường ruột bị đứt khúc, ruột lỏng.
Cường độ nhiễm trung bình: Trong nhá (sàn ăn) xuất hiện những đoạn phân nhạt màu, màu trắng. Số lượng tôm giảm ăn 10-20%.
Cường độ nhiễm nặng: Tôm sậm màu hơn. Đặc biệt gan tụy bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đường ruột đổi thành màu trắng.
Theo các chuyên gia, bệnh phân trắng trên tôm có thể chữa trị hiệu quả nếu phát hiện bệnh sớm, tôm sẽ bắt mồi trở lại bình thường. Ngược lại, nếu phát hiện quá muộn, tôm bỏ ăn khiến sức khỏe yếu dẫn đến chết rải rác ở đáy ao. Ban đầu có thể là vài con nhưng càng lâu số lượng này có thể tăng đến vài trăm con/ngày và hơn nữa.
Chạy quạt tăng cường ôxy nhiều nhất có thể nhằm hỗ trợ nhanh chóng phân hủy chất thải trong ao nuôi;
Thay nước sạch đã xử lý 30 – 50%. Bà con chú ý thay chậm để không làm tôm sốc;
Tìm các giải pháp phù hợp để làm giảm nồng độ các chất hữu cơ trong ao. Nếu ao thường xuyên xi phông thì dùng chất lắng tụ rồi xi phông sạch ra ngoài. Trường hợp ao không được xi phông trước đó thì chỉ dùng vi sinh. Tuyệt đối không được làm xáo trộn đáy ao khiến khí H2S khuếch tán vào nước gây chết tôm;
Sử dụng vi sinh với liều cao gấp 3 lần so với liều bình thường xử lý nước và đáy ao;
Trộn xen kẽ các nhóm vi sinh tiêu hóa và tỏi (10 g/kg) vào thức ăn để cho tôm ăn.Tránh không trộn tỏi cùng vi sinh vì tỏi có thể làm bất hoạt vi sinh;
Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên trong vòng 5 ngày liên tục.
