EU là thị trường có nhu cầu tiêu thụ rau quả tươi rất mạnh. Chiếm 45% kim ngạch thương mại rau quả toàn cầu. Trái cây nhiệt đới và ngoại lai sẽ thu hút người tiêu dùng EU. Đây sẽ là lợi thế cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Từ các nước có khí hậu phù hợp, trong đó có Việt Nam.
Liên minh châu Âu hiện là thị trường xuất khẩu rau quả lớn thứ 4 của Việt Nam. Việt Nam có lợi thế rõ rệt về điều kiện tự nhiên và đa dạng sinh thái. Khí hậu nhiệt đới gió mùa và sự khác biệt về cảnh quan đã hình thành nên các loài cây ăn quả có thể phát triển đa dạng trong hệ sinh thái.
Trong số các nước EU, Hà Lan là nước nhập khẩu số lượng lớn rau, củ, quả từ các nước khác, bởi Hà Lan từ lâu được coi là cửa ngõ vào thị trường rau quả. Nhưng do những yêu cầu rất khắt khe về chất lượng và an toàn thực phẩm. Nên việc gia nhập thị trường này gặp rất nhiều khó khăn.
Do đó, đối với các nhà kinh doanh xuất khẩu, Cơ quan Thương mại Hà Lan chỉ ra rằng . Các nhà kinh doanh xuất khẩu cần đáp ứng kỳ vọng của người tiêu dùng về các sản phẩm tốt cho sức khỏe. Đặc biệt là những sản phẩm sạch, bền vững và không có ma túy. Ngoài ra, chứng nhận hữu cơ có thể có lợi. Đặc biệt, việc cải tiến công nghệ đóng gói, chế biến. Giúp kéo dài thời hạn sử dụng cũng là vấn đề mà các nhà kinh doanh xuất khẩu phải quan tâm.
Mục lục
Tình hình sản xuất
Hầu hết các nước EU là những nước trồng nhiều rau quả tươi. Thế nhưng, điều kiện khí hậu ở Châu Âu đã gây cản trở rất nhiều đến việc trồng trọt của họ. Phương thức trồng trong nhà kính chỉ phần nào bù đắp được lượng thiếu hụt.
Ngoài ra, việc sản xuất rau quả của EU còn bị hạn chế bởi tính mùa vụ. Và điều đấy tạo thời cơ cho các nhà cung ứng ở các nước khác tham gia vào thị trường này vào thời điểm trái mùa. Mặc dù vào thời điểm hiện tại hệ thống dự trữ và phân phối đã rất hiện đại.Giúp các nhà sản xuất giảm đáng kể những tác động tiêu cực của tính mùa vụ trong hoạt động sản xuất nông nghiệp.
Đối với người Châu Âu, chủng loại rau quả và trái cây mà họ tiêu sử dụng rất phong phú. Gồm có sản phẩm từ khắp nơi trên thế giới. Nguồn cung của những sản phẩm này chủ yếu là từ những người gieo trồng thường xuyên .Và một số là từ sản lượng theo mùa vụ của những người Châu Âu trồng tại nhà. Những mặt hàng được ưa dùng nhất ở đây chính là khoai tây, cà chua, cà rốt, hành, dưa leo, táo, nho, lê.
Số liệu thống kê từ Eurostat cho chúng ta thấy Thổ nhĩ kỳ, Italia, và Tây ban nha là các nước sản xuất nhiều rau quả nhất tại EU. Sản lượng rau quả của ba đất nước này luôn đứng top đầu EU trong nhiều năm qua.
Tình hình xuất khẩu rau quả tươi của EU
Xuất khẩu rau quả tươi của các nước EU chủ yếu là trong nội bộ khối EU. Thị trường xuất khẩu ngoài EU chỉ chiếm dưới 20% giá trị xuất khẩu mặt hàng này của khối. Một số thị trường nhập khẩu tiêu biểu rau quả từ EU là Thụy Sỹ, Mỹ, Nga và Na Uy.
Với ưu thế là các nước sản xuất nhiều rau quả nhất tại EU, Thổ nhĩ kỳ, Italia, và Tây ban nha. Cũng là các nước đứng top đầu về xuất khẩu rau quả trong và ngoài khối. Theo tổng hợp và thống kê của đơn vị Nông nghiệp Nước ngoài (FAS) thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ. Một số mặt hàng xuất khẩu tiêu biểu của EU như sau:
– Thổ nhĩ kỳ là nước xuất khẩu nhiều cà chua nhất tại EU, chủ yếu sang Nga và Đông Âu.
– Xuất khẩu khoai tây đông lạnh của EU giảm 10 % trong niên vụ 2008-2009. Xuống còn 440.000 tấn do nhu cầu giảm tại ả rập Xê út, Nga, và Bra xin.
– Xuất khẩu táo của Liên minh châu Âu (EU) có mức tăng trưởng đến 30% trong vài năm mới đây. Do nhu cầu đã mở rộng cho trái cây trái vụ và các bữa ăn nhanh.
– Xuất khẩu lê của EU được dự đoán sẽ tăng khoảng 7 % khi nhu cầu nhập khẩu tiếp tục tăng cao từ Na Uy, Nga, và các thị trường truyền thống khác.
– EU cung cấp nho cho khoảng một phần ba thị trường nhập khẩu nho toàn cầu. Và cuộc khủng hoảng kinh tế dự kiến sẽ làm giảm nhập khẩu nho từ EU gần 4 %.
Tình hình nhập khẩu rau quả của EU
Điều kiện khí hậu khá khắc nghiệt ở Châu Âu đã gây cản trở rất nhiều đến việc trồng trọt của họ. Vì lẽ đó, các nước EU nhập khẩu khá là nhiều những loại quả như chuối, cam, quít, xoài, dứa. Những nước nhập khẩu hàng đầu EU là Đức, Anh, Pháp và Hà Lan chiếm hơn 70% giá trị nhập khẩu rau quả toàn EU.
Vào thời điểm hiện tại, nhu cầu tiêu thụ các kiểu quả nhiệt đới tươi tại EU được dự đoán sẽ tăng từ 6 – 8% hàng năm. Trong EU, Anh là thị trường tiêu thụ lớn nhất, kế tiếp là Pháp và Đức.
– Chuối là loại quả được nhập khẩu nhiều nhất vào EU – thị trường trị giá tới 6,7 tỷ USD.
– Theo số liệu của FAS, nhu cầu nhập khẩu các loại rau quả tươi có múi (cam, quít) vào EU có xu thế giảm trong mấy năm gần đây. Do nhu cầu tiêu thụ nội khối giảm.
– Thị trường dứa đã được thấy một sự phát triển lành mạnh trong EU. Và thấy EU trọng điểm phụ thuộc vào nhập khẩu.
– Đu đủ là một trái cây mới trong EU. Tuy nhiên cho dù thị trường có thể nhỏ nhưng sẽ phát triển.
– Xoài là loại quả mà EU hoàn toàn phụ thuộc vào nhập khẩu.
Giá rau quả tươi giảm
Ngành rau quả EU đang phải chịu áp lực tài chính rất lớn. Do giá rau quả tươi giảm kéo theo thu nhập từ sản xuất giảm. Đây chính là kết quả của suy thoái kinh tế toàn cầu .Và nguồn cung của một số sản phẩm chủ chốt trên thị trường nội khối rất lớn.
– Các nhà cung cấp táo châu Âu cho biết. Niên vụ này là niên vụ có giá bán tồi tệ nhất trong nhiều năm qua. Các nhà vườn tại Hà Lan thông báo ngừng thu hoạch vì giá thị trường thấp;
– Tại Đức, giá bán buôn hoa quả theo báo cáo thấp hơn khoảng 14% so sánh với cùng kỳ năm trước.
Hiệp hội nông sản tươi Asaja Murcia dự báo rằng 45% số người trồng có thể bỏ vườn cây ăn trái của mình trong những năm tới do mùa thu hoạch thấp vừa qua.
Các rào cản thương mại (TBT)
EU áp dụng một mức thuế quan chung. Đối với hàng hóa từ các nước thứ ba nhập khẩu vào thị trường 27 nước thành viên. Hội nhập kinh tế thế giới dẫn đến thuế quan sẽ ngày càng giảm. Nhưng hàng rào thương mại có thể được dựng lên ngày càng nhiều để bảo hộ thương mại trong nước và trong khối.
Vài năm trước, HACCP được xem là chuẩn mực tiến bộ nhất mà người mua đòi hỏi. Ngày nay EU còn đi xa hơn, nên tiêu chuẩn HACCP trở thành chuẩn mực đương nhiên cần có. Tương tự, Global GAP (tiền thân của tiêu chuẩn Euro GAP) nay giảm xuống chỉ còn là yêu cầu tối thiểu.
Tình hình tiêu dùng rau quả tươi tại EU
Mặc dù là một thị trường thống nhất, người dân tại các nước EU lại có sở thích và thói quen tiêu dùng tương đối khác nhau.
Tuy nhiên, người tiêu dùng tại EU nói riêng và châu Âu nói chung có một số điểm chung sau: đề cao chất lượng, tính an toàn của thực phẩm đối với sức khỏe người tiêu dùng và môi trường, đánh giá cao tính thuận tiện của sản phẩm (sản phẩm nhỏ gọn, trái cây hoặc rau quả cắt lát, ghi nhãn rõ ràng,…), ưa thích các loại trái cây và rau quả đặc sản của nước ngoài; không ăn nhiều với một món nữa mà ăn nhiều món khác nhau; và chấp nhận sản phẩm giá cao miễn là chất lượng đi đôi với giá.
Trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế toàn cầu, người tiêu dùng châu Âu đã trở nên “dễ tính hơn” và sẽ chuyển sang dùng các sản phẩm thiết yếu thay vì các sản phẩm đắt tiền. Trong lĩnh vực rau quả, nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm ngoại nhập đắt tiền sẽ giảm đáng kể.
EU sẽ tiếp tục ra quy định siết chặt
“Hiện EU đang tiếp tục dự thảo các quy định mới chặt chẽ hơn về tiêu chuẩn chất lượng đối với một số sản phẩm trồng trọt như hồ tiêu, gia vị…Bên cạnh đó, đang xem xét về nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng của chất propiconazole. Có thể tồn dư trong lương thực, thực phẩm từ các chế phẩm thuốc trừ sâu…”, ông Quân cho biết thêm.
Trước những khó khăn, hạn chế đó, các chuyên gia cho rằng, để nâng cao kim ngạch xuất khẩu rau quả vào EU. Cũng như để nâng cao giá trị gia tăng xuất khẩu, yếu tố đầu tiên cần quan tâm là tiêu chuẩn, quy chuẩn. Yêu cầu về sản phẩm của mỗi thị trường.
Ngoài ra, vấn đề kết nối thị trường cũng hết sức quan trọng. Từ việc cung cấp thông tin nông sản trong và ngoài nước để các doanh nghiệp. Nhằm giúp họ có chiến lược sản xuất phù hợp. Đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường.
“Điều quan trọng nhất là người sản xuất và doanh nghiệp có ý thức nâng cao chất lượng sản phẩm, từ khâu trồng cây cho đến khâu chế biến. Tăng cường đầu tư công nghệ sơ chế, bảo quản nhằm kéo dài thời gian lưu thông,… Các doanh nghiệp xuất khẩu cần sản xuất theo nhu cầu và bám sát tiêu chuẩn. Yêu cầu chất lượng, an toàn thực phẩm của thị trường các nước EU. Khi chúng ta có sản phẩm chất lượng tốt và đáp ứng đủ yêu cầu của các nhà nhập khẩu. Thì mới có thể rộng cửa chiếm lĩnh thị trường”, ông Quân nhấn mạnh.
